دو واقعه بزرگ، به عنوان نقطه عطف سرنوشت بشریت، عنوان شدهاست: بعثت پیامبر آخرالزمان و ظهور منجی آخرالزمان
تورق در کتب پیشینیان و بررسی پیشگوییهایی موجود در کتاب مقدس، این مهم را نشان میدهد که دو واقعه بزرگ، به عنوان نقطه عطف سرنوشت بشریت، عنوان شدهاست و با مضامین و عبارات مختلف، به پیشگویی در مورد آنها پرداختهشدهاست. یکی از این دو واقعه بعثت پیامبر آخرالزمان و دیگری ظهور منجی آخرالزمان و رسیدن تاریخ بشر به مدینه فاضله الهی است.
پیشگویی این دو واقعه ما را برآن داشت تا پس از بررسیهای در میان روایات دینی شباهتهای عجیب و فراوانی ویژگیهای بعثت و ظهور از لحاظ بستر اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی بیابیم.
این نوشتار کوتاه در نظر دارد به صورت اجمالی به بررسی برخی از این شباهتها و تفاوتها بپردازد.
شباهت
• شاید بتوان وجود جاهلیت در عرصه اجتماعی را اولین و مهمترین شباهت میان عصر بعثت و عصر منتهی به ظهور دانست. یعنی پیش از ظهور مانند عصر بعثت جاهلیتی عمیق اما این بار مدرن سراسر جهان را فراخواهد گرفت و تنها منجی الهی میتواند به آن پایان دهد.
• شباهبت دیگر، بحث غربت اسلام است؛ چنانکه در حدیثی پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «اسلام آغازش با غربت بود و باز غریب خواهد شد و خوش به حال کسانی که غریب اند.»(1)
در تفسیر این حدیث که باز اسلام به غربت باز خواهد گشت، گفته می‌شود این ناظر به دوران قبل از ظهور و در آستانه ظهور است، یعنی همانطور که در فضای غریبانه و شرک آلود عربستان، پیامبر (ص) برانگیخته شده و اسلام را با سختیهای بسیار توسعه و ترویج دادند، اسلام دوباره به دلیل انحرافات و اینکه امت به بیانات قرآن و سنت عمل نمیکنند، غریب و ضعیف می‌شود و در عصر آمدن امام عصر (عج)، اسلام در یک ضعف و غربت قرار میگیرد.
بایدگفت منظور از غربت این است که کسانی که تبلیغ اسلام راستین را می‌کنند در اقلیت قرار میگیرند و علیرغم تلاشهای فراوان غریب هستند، همانطور که در دوران کنونی کسانی که خود را خادم حرمین شریفین میدانند سررشته تمام خونریزیها در منطقه و حتی جهان هستند.
• بعثت و ظهور را باید دو انقلاب بزرگ اسلامی دانست که برای احیاگری توحید به وقوع پیوسته و می پیوندد. بنابراین باید گفت پیامبر فردی از بین مردم بود که جامعه خود محور را خدامحور کرد که این موضوع در زمان ظهور امام زمان (عج) محقق می‌شود.
• هدف بعثت رسول خدا (ص) این بود که فکر و اندیشه مردم، قرآنی شود و در حقیقت زیبایی ظهور این است که مردم بر اساس قرآن می‌اندیشند یعنی یقین پیدا می‌کنند عزت به دست خداست.
• در زمینه چگونگی حکومت، باید گفت مطابق با روایات اسلامی امام مهدی (عج) سیره و سنت پیامبر (ص) را احیا می‌کنند یعنی امام عصر (عج) در وقت ظهور هر آنچه از قرآن و سنت نبوی فراموش شده و به حاشیه رفته است را زنده و عملی می‌کنند؛ بنابراین، از نظر نوع و اصول حکومت شبیه حکومت نبوی است؛ به عبارت بهتر همان طور که مردم در جنگها شرکت کرده و حکومت را حفظ میکردند در عصر ظهور این مردم اند که باید به میدان بیایند و طبق قانون کلی قرآن که تصریح می کند: «مردم باید برای عدالت به پا خیزند»، در حکومت جهانی حضرت حجت (عج) این مردم اند که باید قسط را اقامه کنند.
از این رو و بنابر روایات، مردم در عصر ظهور نقش مهمی دارند و باید امام عصر (عج) را یاری کنند، و این یکی از مهمترین شباهتهای حکومت نبوی و مهدوی است.
• بررسی احادیث نشان از این دارد که دوران قبل از بعثت پیامبر (ص) کسانی که مژده ظهور پیامبر آخرالزمان را میدادند با تمسخر از سوی افراد غیرمطلع و نادان مواجه میشدند اما دیری نگذشت که حقیقت این بشارت به وقوع پیوست و انکارکنندگان را روسیاه کرد!
در موضوع ظهور حضرت حجت (عج) نیز آمدهاست که مژده دهندگان و مبشران ظهور امام مهدی (عج) توسط گروه ظالمین مورد تمسخر قرار میگیرند. بنابراین این مژده دادن و انکار حضرت (ع) نیز به عنوان شباهت عصر بعثت و عصر ظهور مطرح است.
• بهره‌مندی مستضعفان از جمله برکات مبعث نورانی پیامبر اکرم (ص) بوده که در ظهور امام زمان (عج) این موضوع تحقق پیدا می‌کند و همانگونه که به صراحت در قرآن آمدهاست، مستضعفان وارثان زمین خواهند شد.
• هجرت عده ای از یهودیان از بیت المقدس به اطراف یثرب (مدینه کنونی) در سالهای قبل از بعثت حضرت محمد با هدف تاثیرگذاری بر چگونگی اداره حکومت آخرالزمان و حتی کارشکنی در آن، از شباهتهای عجیب میان عصر بعثت و آخرالزمان منتهی به ظهور است.
بدین معنا که صاحبنظران بر این اعتقادند که اصلیترین نگاه در تشکیل یک حکومت یهودی در منطقه خاورمیانه نگاه آخرالزمانی و با هدف باطل کارشکنی و دشمنی با منجی موعود بودهاست.
تفاوت
• در ارتباط با فرق اصلی میان بعثت پیامبر (ص) و ظهور امام مهدی (عج) باید گفت بعثت پیامبر (ص) به زمینه سازی نیاز نداشت و خداوند ایشان را بدون یاور مبعوث کرد و ایشان بتدریج و یک تن یک تن، یارانی را جمع کردند و بعد از 13 سال در مدینه حکومت تشکیل دادند اما در ارتباط با امام عصر (عج) این مردم هستند که باید زمینه ساز بوده و فرامین ایشان را انجام داده و یارانی را پرورش دهند؛ از این رو، نمی توان گفت ظهور همچون بعثت است که حضرت مهدی (عج) یار جمع کنند و بعد حکومت تشکیل دهند.
• از این رو در روایات است که اگر یاران حضرت (عج) کامل شوند ایشان ظهور می‌کنند، بنابراین برای ظهور امام عصر (عج)، مردم باید قدم پیش بگذارند و آمادگی خود را به اثبات برسانند.
• تفاوت دیگر، مربوط به موضوع پذیرش عمومی است یعنی در بعث انبیاء بحث پذیرش عمومی و اینکه مردم باید آماده پذیرش باشند به عنوان شرط نبوت لحاظ نشده از این رو، خداوند رسولان را در جامعه ای کاملا ظالم و غافل مبعوث میکرد تا پیامبران کم کم با تبلیغ، هم یاران را جمع و هم فضای جامعه را آماده کنند اما در رابطه با ظهور امام زمان (عج) اینطور نیست یعنی باید هر دوی این موارد را مردم ایجاد کنند یعنی هم تربیت یاران و هم زمینه سازی برای پذیرش و این تفاوت بعثت با ظهور است. آنچنان که در روایات است که مردم حکومت را برای حاکمیت ایشان آماده کنند تا حضرت (عج) بیایند و گام های اصلی را بردارند و ایشان در شرایطی ظهور می کنند که اکثریت جامعه مهیای پذیرش این ظهور و حکومت جهانی ایشان باشند آنهم مشتاقانه و با عطش.
امیداست خداوند ما را زمینهسازان خیر ظهور قرار دهد(ان شاءالله)
فهرست منابع:
1) شیخ صدوق/ کمال الدین
